Chełmża Urząd Miasta

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
im. Juliana Prejsa
87-140 Chełmża Rynek 4
tel./fax (0-56) 675-61-33
E-mail: pimbp@comkon.com.pl
strona www: www.pimbp.pl

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa działa od 1946 roku. Jest dla społeczności lokalnej podstawową instytucją kultury. Placówka w okresie minionych lat podlegała wielu transformacjom, związanym głównie z przekształceniami administracyjnymi. Dziś jest wyłącznym posiadaczem zabytkowego gmachu przy Rynku 4.
W 1996 roku ważnym wydarzeniem w dziejach biblioteki były obchody 50-lecia powstania placówki oraz nadanie jej imienia. Jako patrona Biblioteki przyjęto Juliana Prejsa, (pseudonim Sjerp Polaczek - 1820-1904), polskiego wydawcę, dziennikarza i literata ludowego. Na frontonie bibliotecznego gmachu wmurowano granitową tablicę informującą o bibliotece i jej patronie. Sześćdziesięcioletnia działalność oraz zaangażowanie wielu pokoleń bibliotekarzy w pracę i w życie środowiska spowodowało, że biblioteka zmieniła się w centrum kultury i informacji. Decyzją Rady Miasta w 1998 roku w struktury Miejskiej i Rejonowej Biblioteki Publicznej włączono Chełmżyński Ośrodek Kultury. W wyniku ostatniej reformy administracyjnej kraju w 1999 roku Miejska i Rejonowa Biblioteka Publiczna, po podpisaniu porozumienia przez Władze Miasta Chełmży i Starostwo Powiatowe w Toruniu, zmieniła nazwę na Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Zasięgiem działania objęła 9 gmin (w tym 30 bibliotek): miasto Chełmża, gminy: Chełmża, Czernikowo, Lubicz, Łubianka, Łysomice, Obrowo, Wielka Nieszawka, Zławieś Wielka.
Wiele form pracy Biblioteki to przede wszystkim działania skierowane na upowszechnianie czytelnictwa i podkreślanie dużej roli książki, która jest niezastąpiona do dostępu współczesnej wiedzy. Biblioteka pełni nie tylko rolę wypożyczalni i czytelni, ale również integruje środowisko, skupiając wokół siebie grono wrażliwych odbiorców kultury.
Organizuje różne formy edukacji kulturalnej, oświatowej, promocje kultury i twórczości artystycznej, jak również twórców kultury związanych z naszym regionem, prowadzi wychowanie przez sztukę.
Organizuje spotkania i odczyty w zakresie edukacji.
Prowadzi działalność instrukcyjno - metodyczną i szkoleniową.
Redaguje i wydaje miesięcznik „Głos Chełmżyński” mówiący o wydarzeniach społecznych i kulturalnych miasta.
Wydaje publikacje związane z dziejami miasta.
Prowadzi działalność wydawniczą, wystawienniczą, czytelniczą, konkursową. Biblioteka współpracuje z władzami Miasta i Gminy, Starostwem Powiatowym z wydziałem promocji Urzędu Miasta, Wojewódzką Biblioteką Publiczną i Książnicą Miejską w Toruniu, Regionalnym Ośrodkiem Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Galerią Twórczości Dziecka, Toruńskim Towarzystwem Kultury i Chełmżyńskim Towarzystwem Kultury, Toruńskim Wydawnictwem Adam Marszałek, Ośrodkiem Turystyki i Sportu, Związkiem Emerytów i Rencistów, Związkiem Kombatantów, Towarzystwami Muzycznymi, szkołami, przedszkolami, klubami sportowymi oraz zakładami pracy. Jako placówka kulturalna, edukacyjna i informacyjna pełni ważną funkcję w mieście.

Od 1997 r. w budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej otworzono Miejską Izbę Muzealną, ukazującą historię miasta, a w szczególności jego życie kulturalne, gospodarcze, polityczne i społeczne w XIX i XX w.

PiMBP wydaje regionalny miesięcznik „Głos Chełmżyński” poświęcony aktualnym problemom miasta i okolicznych gmin.

W siedzibie biblioteki działa Dyskusyjny Klub Książki. Jest to grupa dwunastoosobowa , dla której wspólnym mianownikiem , jest książka.
Spotykania odbywają się już ponad dwa lata, w każdy ostatni piątek miesiąca i rozmawiają o książkach. W kręgu zainteresowań czytelniczych jest polska literatura współczesna. Wybór ten wynika ze specyfiki 460-ciu Dyskusyjnych Klubów Książki działających w Polsce.

Już od 11 lat w siedzibie Biblioteki Miejskiej działa klub Niteczka. Skupia osoby, których pasją jest haftowanie, szydełkowanie i inne robótki ręczne. Najwięcej prac powstaje przy wykorzystaniu techniki krzyżyka angielskiego oraz tzw. frywolitki. Prawdziwymi okazami są dzieła wzorowane na obrazach znanych malarzy. Setki kolorów, kilometry zużytej nici i wiele godzin pracy dają wspaniały efekt. Klub zrzesza 12 osób, które co tydzień spotykają się w bibliotece, by wspólnie pracować, wymieniać się wzorami, doświadczeniami. W porze letniej spotkania odbywają się na tarasie domu jednej z członkiń. Na tym nie kończy się jednak jego działalność. Co roku podczas festynu organizowanego z okazji Dni Chełmży można na specjalnym stoisku podziwiać i zakupić wybrane prace. Klub aktywnie uczestniczy w różnych akcjach charytatywnych wystawiając na aukcjach swoje dzieła. Tego typu stowarzyszenie nie jest jedynym w kraju. Pasjonatów robótek ręcznych są w kraju tysiące. Spotykają się na organizowanych dla nich wystawach i targach, gdzie można również wymienić się pomysłami czy wzorami. Spotkania chełmżyńskiego klubu Niteczka odbywają się w bibliotece w każdy czwartek w godz. 16:00 – 20:00.

Chełmżyński Ośrodek Kultury
ul. Bydgoska 7
87-140 Chełmża
tel: 0 56 675 61 15

e-mail: chok.chelmza@gmail.com
strona internetowa: www.chokus.wordpress.com
funpage: facebook.com/chok.chelmza

Chełmżyński Ośrodek Kultury decyzją Rady Miasta w 1998 roku został włączony w struktury Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Ma swoją siedzibę w budynku przy ul. Bydgoskiej 7. ChOK współpracuje ze szkołami oraz organizacjami społecznymi. Realizowane są wspólne przedsięwzięcia kulturalne, w oparciu o wykorzystanie sali imprezowej ChOK.

Obecnie w ChOK działają następujące sekcje zainteresowań: sekcja plastyczna, sekcja żonglerki (grupa cyrkowa), studium wokalne (współorganizowane ze Szkołą Muzyczną w Chełmży), sekcja szachowa, sekcja mażoretek, klub gier stolikowych (tysiąc, baśka), sekcja gier RPG, grupa teatralna, Młodzieżowy Klub Muzyczny, sekcja fotograficzna, grupa tańca break dance.

Aktualny wykaz sekcji zainteresowań:

• Sekcja plastyczna – instruktor Monika Myszkowska,
• Sekcja żonglerki – Grupa Cyrkowa “Piruet” – opiekun Jakub Cichocki,
• Studium wokalne – instruktor Wojciech Dyngosz, (Szkoła Muzyczna),
• Sekcja szachowa – instruktor Iwona Pietrowska,
• Sekcja mażoretek – instruktor Dorota Kałamarska,
• Klub gier stolikowych (Tysiąc, Baśka) – instruktor Henryk Zatorski,
• Sekcja gier RPG – opiekun Krzysztof Jabłoński
• Sekcja fotograficzna – opiekun Michał Kutyła
• Grupa tańca break dance – opiekun Tomasz Olszewski
• Zajęcia grupy rycerskiej – opiekun Grzegorz Krywalski

W ChOK odbywają się również regularnie kursy tańca dla dzieci i młodzieży prowadzone przez Studio Tańca Pyras z Torunia oraz zajęcia aerobicu prowadzone przez Studio GRACJA z Torunia.

Swoje miejsce w ChOK znalazły zespoły muzyczne, które związane są z placówką od wielu lat. Mimo bogatego harmonogramu działania ChOK zaprasza do współpracy młode zespoły młodzieżowe. Na pewno znajdzie się miejsce i czas dla możliwości odbywania prób repertuaru tych zespołów w naszej placówce.

ChOK prowadzi działalność imprezową – organizuje imprezy cykliczne: Festiwal Piosenki „Śpiewajmy Razem” (część pierwsza – kategoria wiekowa 6-16 lat – eliminacje powiatowe do Wojewódzkiego Przeglądu Piosenki „Avans” w Żninie), Festiwal Piosenki „Śpiewajmy Razem” (część druga – kategoria wiekowa od lat 16 – eliminacje powiatowe do Finału Wojewódzkiego Kujawsko-Pomorskiego Młodzieżowego Przeglądu Piosenki w Chełmży, Kujawsko Pomorski Młodzieżowy Przegląd Piosenki – Finał Wojewódzki,  Przegląd Piosenki „Świecie Nasz…” (kategoria wiekowa 16-15 lat i powyżej 16 lat), podczas którego jest prezentowana twórczość Marka Grechuty i Czesława Niemena, Dni Chełmży i imprezy plenerowe.

ChOK zajmuje się przygotowaniem i realizacją miejskich imprez organizowanych z okazji święta miasta. Przygotowywane są imprezy w różnej formule. Dotychczasowe propozycje to: Pikniki Rodzinne z Agencją RLV i Radiem Gra.

ChOK organizuje Białe Wakacje – zajęcia i imprezy w okresie ferii zimowych: zabawy wokalne, imprezy rozrywkowe, mini bale karnawałowe dla dzieci, imprezy estradowe itp. Lato w ChOK to zajęcia i imprezy w okresie wakacji letnich.

ChOK organizuje również koncerty zespołów muzyki młodzieżowej, imprezy w sali i na scenie plenerowej, koncerty muzyki klasycznej (gitara, pianino, inne instrumenty), współpracuje ze Szkołą Muzyczną w Chełmży. Organizowane są prezentacje, występy, koncerty zespołów działających w ChOK, zespołów działających w innych ośrodkach kultury i szkołach, koncerty, występy zespołów profesjonalnych (teatrów, zespołów muzycznych, gwiazd estrady, kabaretów).

ChOK wynajmuje sale na imprezy społeczne: uroczystości jubileuszowe, uroczystości zakładowe, itp., na zebrania, narady, spotkania organizacji społecznych, okazjonalne prezentacje, kiermasze.

Powiatowa i Miejska Orkiestra Dęta w Chełmży (siedziba Chok ul. Bydgoska 7)

     W roku 1868 Franciszek Kałamarski, który był robotnikiem w majątku we wsi Zelgno założył kapelę, był miłośnikiem skrzypiec i wraz z kolegami przygrywali na wiejskich uroczystościach. Pierwszy skład zespołu tworzyli: Franciszek Kałamarski i jego trzech synów – Jan, Teodor, Franciszek. Orkiestra dęta powstała nieco później, ale jeszcze przed I wojną światową, ostatecznie ukształtowała się w 1923 roku. Do I wojny światowej orkiestra aktywnie działała na terenie obecnych powiatów: Toruń, Wąbrzeźno i Chełmno. W okresie międzywojennym działalność orkiestry była bardzo ożywiona, ponieważ społeczeństwo po długim okresie niewoli wręcz domagało się atrakcji kulturalnych. W tym okresie kierownictwo nad zespołem przejął Jan Kałamarski. W skład muzycznej ekipy weszli także Józef, Paweł i Antoni Kałamarscy, którzy po przerwie spowodowanej II wojną światową odnowili skład muzyczny i już po 1945 roku orkiestra liczyła 27 członków. Ich pierwszym występem było granie na zabawie w Komendzie Wojsk Radzieckich w Chełmży, natomiast pierwszomajowy pochód poprowadził wnuk pierwszego dyrygenta i jego imiennik Franciszek Kałamarski. Szedł na czele uroczystości już jako kapelmistrz, ponieważ szefostwo cukrowni roztoczyło patronat nad muzykami. Od tego momentu zespół miał stałe miejsce spotkań i prób w RDK oraz otrzymywał pomoc finansową od dyrekcji fabryki .

     Pierwsze powojenne kroki w działalności orkiestry były bardzo trudne, przykładano się więc bardzo do szkolenia muzycznego i kompletowania profesjonalnych muzyków. W głównej mierze skład orkiestry stanowiła liczna rodzina Kałamarskich oraz pracownicy cukrowni. Na początku muzycy spotykali się w cukrowniczej świetlicy , zaś po 1952 roku w Robotniczym Domu Kultury. Tam orkiestrę słychać było przez trzy godziny dwa razy w tygodniu. Od 1959 roku po śmierci Franciszka batutę przejął Leopold Kałamarski kompozytor chełmżyńskiego hymnu, związany z orkiestrą od 1937 roku. Wcześniej doskonalił swe umiejętności gry na trąbce i skrzypcach u swego ojca Jana, a potem u wuja Franciszka Kałamarskiego. W 1949 r. przez trzy miesiące uczył się dyrygentury w Łodzi. Skomponował utwór na trąbkę, który uchwałą Rady Miasta grany jest od 1994 r.  codziennie w południe jako hymn Chełmży. Tym zapisał się w dziejach Chełmży na zawsze. Jego trąbkę można oglądać w Miejskiej Izbie Muzealnej mieszczącej się w chełmżyńskiej bibliotece.  
     W skład orkiestry na przestrzeni lat wchodzili m.in. Alfons Dorawa , Mariusz Ratajczak, Zbigniew Kałamarski, Ryszard Kasprowicz, Jacek, Wojciech, Krzysztof Kałamarscy, Krzysztof Mikosza, Tomasz Jarzemski, Kazimierz Orłowski i wielu innych, których nie sposób wymienić.  
    
Skład orkiestry w 1995 r.

Lp.    Imię i nazwisko    Instrument    Rok wstąpienia do orkiestry
1    Alfons Dorawa    piccolo    1953
2    Henryk Piórkowski    klarnet    1948
3    Krzysztof Kałamarski    klarnet    1986
4    Maciej Olszewski    klarnet     1986
5    Jacek Kałamarski    klarnet    1988
6    Wojciech Kałamarski    klarnet    1994
7    Kazimierz Orłowicz    trąbka    1954
8    Mariusz Ratajczak    trąbka    1986
9    Krzysztof Mikosza    trąbka    1988
10    Franciszek Kałamarski    saksofon tenor    1959
11    Błażej Olszewski    saksofon alt    1980
12    Zbigniew Kałamarski    saksofon tenor    1969
13    Mirosław Ratajczak    saksofon tenor    1973
14    Marian Januszkiewicz    saksofon tenor    1954
15    Stanisław Ratajczak    waltornia    1946
16    Ryszard Kasprowicz    waltornia    1946
17    Zbigniew Rajewski    waltornia    1970
18    Leszek Olszewski    tuba    1970
19    Marek Jaworski    tuba    1981
20    Tadeusz Kałamarski    bęben    1938
21    Kazimierz Zakrzewski    werbel    1930
22    Tomasz Jarzemski    trąbka    1987
23    Mirosław Siołkowski    tuba    1986
24    Andrzej Kałamarski    bęben    1986
Źródło: praca magisterska M. Pawlikowskiej, Działalność muzyczna wybranych zespołów
Robotniczego Domu Kultury w Chełmży w latach 1962 – 1995.

     Orkiestra Dęta Cukrowni „Chełmża” znana była nie tylko w Chełmży, ale mieszkańcom dawnego powiatu toruńskiego. Muzycy byli zapraszani na rożnego rodzaju uroczystości rocznicowe. Grali na pochodach, obchodach wyzwolenia Chełmży rocznicach powstania Ludowego Wojska Polskiego, a także na patriotycznej uroczystości z okazji 70-lecia odzyskania niepodległości i odsłonięcia tablicy pamiątkowej 21 stycznia 1990 roku. Nie było w Chełmży zakładu pracy, czy uroczystości, gdzie nie zawitałaby orkiestra rodziny Kałamarskich, również chełmżanie znają te nazwiska zapisane muzyką w historii miasta.
     W swoim repertuarze orkiestra posiadała marsze, utwory ludowe, oficjalne, rozrywkowe, a także utwory religijne .
    Swoje zainteresowania muzyczne kontynuują potomkowie chełmżyńskich muzyków Krzysztof i Jacek. Jacek Kałamarski jest z wykształcenia muzykiem i wspólnie kuzynem grają w zespole „Big Band Kamerton”. W 1998 r. członkowie orkiestry założyli Stowarzyszenie Muzyczne przy Cukrowni „Chełmża” w skład, którego weszła orkiestra i zespół „Kamerton” pozostając do początku lat dwutysięcznych jeszcze pod opieką fabryki cukru.
     Obecnie Powiatowa i Miejska Orkiestra Dęta wzbogaca życie muzyczne w Chełmży.

Chór Św. Cecylia

Kościelny chór mieszany Święta Cecylia w Chełmży powstał w 1896 roku na fali ruchu śpiewaczego w XIX- wiecznej Europie. Mimo wielu przeciwności losu i burz dziejowych jest najstarszym, działającym nieprzerwanie amatorskim zespołem śpiewaczym w Polsce. Przez 150 lat działalności kierowało nim czterech organistów — dyrygentów: od 1869 Karol Rieske, od 1880 Paweł Żelazny, od 1929 profesor Stefan Dorawa, od 1959 Alfons Dorawa. Nowy rozdział w historii chóru rozpoczął się w styczniu 2019 roku, kiedy do występu transmitowanej w telewizji Mszy świętej z Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach chór przygotował nowy — obecnie piąty dyrygent — Tomasz Niżygorocki. Do chóru doszli nowy śpiewacy, którzy zasilili dotychczasowy skład.

W swej długiej historii chór uświetniał uroczystości religijne, patriotyczne, państwowe, a także ubogacał liturgię. Repertuar zespołu od chorału gregoriańskiego po pieśni liturgiczne i religijne jest zróżnicowany i stale wzbogacany o nowe inspiracje.

W lipcu 2019 roku odbyły się główne uroczystości z okazji 150 lecia nieprzerwanej działalności Chóru św. Cecylia, których zwieńczeniem był listopadowy koncert w Szkole Muzycznej I stopnia w Chełmży "JUBILEUSZ — POWTÓRKA Z ROZRYWKI", a w grudniu transmisja mszy świętej z Kościoła Świętej Trójcy w Chełmży w Telewizji Polonia.

Chór otrzymał wiele wyróżnień i nagród. Został wyróżniony między innymi przez Zjednoczenie Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych najwyższym odznaczeniem: Złotą Odznaką Honorową z Wieńcem Laurowym za 100-lecie działalności artystycznej. W 1996 roku Święty Jan Paweł II uhonorował zespół odznaczeniem Pro Ecclesia et Pontifice. Z okazji 140-lecia chór został wyróżniony przez Ministra Kultury Orderem "Gloria Artis". Zespół uhonorowano między innymi Medalem Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego UNITAS DURAT PALATINATUS CUIAVIANO-POMERANIENSIS oraz tytułem Zasłużony dla Miasta Chełmża.

Chór bierze udział w licznych konkursach na terenie województwa, gdzie często zdobywa wyróżnienia oraz miejsca na podium w kategorii chórów kościelnych.  

Chór Święta Cecylia wciąż się rozwija i nieustannie poszerza horyzonty. Prowadzi nabory dla chcących spróbować swoich sił w śpiewaniu. Wszystkich chętnych zapraszamy na próby chóru w każdy poniedziałek i czwartek o godzinie 19:00 w salce w Domu Kapitulnym.

 Zapraszamy na media społecznościowe — Facebook- Chór Św. Cecylia z Chełmży.

Towarzystwo Przyjaciół Chełmży

Towarzystwo Przyjaciół Chełmży rozpoczęło swoją działalność pod koniec 2007 r. Powstało przy Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Chełmży. Najważniejszymi calami jakie wyznaczyli sobie członkowie stowarzyszenia to: organizowanie spotkań popularno – naukowych, sympozjów, odczytów, wykładów, prelekcji, projekcji filmowych, seminariów, a także konkursów związanych z potrzebami mieszkańców oraz prowadzenie prac badawczo - rozwojowych. Dodatkowo członkowie stowarzyszenia prowadzą czynną działalność na polu kulturalnym i wydawniczym. Z inicjatywy Towarzystwa powstał pierwszy w dziejach miasta album przedstawiający Chełmżę na starej i nowej fotografii. Album stał się niezwykłą i bardzo popularną pozycją książkową na lokalnym rynku rozchwytywaną przez mieszkańców i turystów. Członkowie stowarzyszenia inspirują lokalne społeczeństwo w tym młodzież organizacją wydarzeń patriotycznych.
Stowarzyszenie wspólnie z Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną im J. Prejsa w Chełmży prowadziło w 2009 roku liczne lekcje biblioteczne z związane z historią miasta i regionu. Lekcje te trwały od stycznia sukcesywnie do października. Pierwsze zajęcia odbyły się 23 stycznia 2009 r. Natomiast ostatnie lekcje odbyły się 26 10. 2009 r. Zakończone konkursem historycznym p.n. „Kocham Cię Chełmżo”. Udział w konkursie wzięła reprezentacja Gimnazjum nr 1 w Chełmży i Liceum Ogólnokształcącego w Chełmży. Potyczki historyczne zorganizowane wspólnie z biblioteką zorganizowane były z okazji 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej i 20 rocznicy upadku komunizmu w Polsce. Konkurs odbył się pod patronatem wojewody kujawsko - pomorskiego Dariusza Kurzawy.
Kontakt : tel. 56 675 61 33

Szkoła Muzyczna I stopnia w Chełmży

Adres: ul. Sikorskiego 26, 87-140 Chełmża
Tel/fax : 0 56 675 21 76
Dyrektor: Piotr Janiszewski
e-mail: sm.chelmza@gmail.com
www: szkolamuzycznachelmza.pl
 

Chełmżyński Chór Międzyszkolny “Młoda Chełmża” powstał w 1990 roku. Jego pierwotny skład tworzyli uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1, Szkoły Podstawowej nr 3 i Liceum Ogólnokształcącego. W kolejnych latach dołączyli wybrani uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 2 oraz Gimnazjum nr 1. W pracy zespołu uczestniczyli absolwenci wspomnianych szkół.

W ciągu 25 lat działalności chór odbył liczne koncerty na terenie miasta Chełmży, gminy oraz wielu miejscowości regionu, a także za granicą kraju.

W kalendarzach koncertowych chóru znajdujemy m.in. występy na:

• festiwalach chóralnych w Toruniu,
• w Chełmży z okazji: 750-lecia miasta, Chełmżyńskich Spotkań Chóralnych , które odbywały w latach 1996, 1997, 1998 się z inicjatywy zespołu oraz brał udział w koncertach z cyklu "Trójka i Przyjaciele" przygotowanych przez Szkołę Podstawową nr 3,
• w Bydgoszczy w operze Nova oraz na Litwie.

Zespół był i nadal jest zapraszany na koncerty doniosłych wydarzeń i uroczystości miejskich i regionalnych. W niektórych programach estradowych chórowi towarzyszą zespoły instrumentalne „Mix-band” i „Spontan Trio”.

Od chwili założenia Chór prowadzą Teresa i Marek Pużanowscy.